Stage-overeenkomst of toch ook arbeidsovereenkomst?
Stage
Veel bedrijven bieden leerlingen en studenten de mogelijkheid om stage bij hen te lopen. Zo’n stage is er meestal op gericht om ervaring op te doen en het geleerde in praktijk te brengen. Tegelijkertijd krijgt de stagiair meer inzicht in zijn eigen kwaliteiten en ambities.
In de meeste gevallen wordt dan een mooi contract opgesteld met de woorden “stage-overeenkomst” er boven. Daarin zijn dan de afspraken tussen het bedrijf en de stagiair vastgelegd. Soms is een school of onderwijsinstelling als derde partij bij die overeenkomst betrokken, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.
Wel of geen arbeidsovereenkomst?
Een stage-overeenkomst is geen arbeidsovereenkomst. Toch komt het wel regelmatig voor dat de stage-overeenkomst óók als arbeidsovereenkomst moet worden aangemerkt zonder dat de stagiair en het bedrijf zich dat hebben gerealiseerd en zelfs niet eens hebben gewild. De gevolgen zijn groot. Ik kom daar hieronder nog op terug.
Het onderscheid tussen stage-overeenkomst en arbeidsovereenkomst is dus van belang. De wet zegt niets over wanneer iets wel of niet een stage-overeenkomst is. De arbeidsovereenkomst is gelukkig wel specifiek in de wet geregeld. Volgens artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek is een arbeidsovereenkomst de overeenkomst waarbij de ene partij (de werknemer) zicht verplicht om gedurende enige tijd in ruil voor loon in dienst van de andere partij (de werkgever) arbeid te verrichten.
De eerste twee voorwaarden (‘verplichting tot het verrichten van arbeid’ en ‘gedurende enige tijd’) leveren meestal geen problemen op. De derde voorwaarde (‘in dienst van’) is de meest kritische; daarmee wordt bedoeld dat er een gezagsverhouding moet bestaan tussen de werkgever en de werknemer. De werkgever kan (maar dat hoeft niet) daardoor instructies geven aan de werknemer over hoe de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. De vierde voorwaarde (‘in ruil voor loon’) ziet op de tegenprestatie voor de werkzaamheden die door de werknemer worden uitgevoerd. Als is voldaan aan al deze vier voorwaarden is er (ook) sprake van een arbeidsovereenkomst.
Dit betekent dus dat als een stagiair werkzaamheden verricht (arbeid) waarvoor hij wordt betaald (loon) en een leidinggevende kan bepalen hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd (gezagsverhouding) de stage-overeenkomst óók als arbeidsovereenkomst kan worden aangemerkt. De benaming die op het contract staat, maakt dus niets uit. Het gaat er om hoe het contract in de dagelijkse praktijk feitelijk wordt uitgevoerd!
Alle feiten en omstandigheden van het geval
Uit de rechtspraak zijn aanwijzingen af te leiden om met meer zekerheid te bepalen of iets een stage-overeenkomst of toch een arbeidsovereenkomst is. Rechters kijken dan naar ‘alle feiten en omstandigheden van het geval’. Maar wat zijn dan die relevante feiten en omstandigheden?
In de eerste plaats is van het belang het antwoord op de vraag of in de werkzaamheden van de stagiair het leren centraal staat. Het moet gaan om het uitbreiden van de kennis en ervaring van de stagiair, mede met het oog op de voltooiing van de opleiding. Vragen die in dit kader gesteld moeten worden zijn bijvoorbeeld: Zijn er leerdoelen vastgesteld voor de stagiair? Zijn de werkzaamheden van de stagiair gericht op de persoonlijke leerdoelen of toch meer gericht op de bedrijfsdoelen (verrichten van ‘echt’ werk zoals een gewone werknemer)? Is er een mentor of stagebegeleider aangesteld? Is de stagiair ingeschreven bij een onderwijsinstelling? Past de stage bij de die opleiding?
Verder is van belang of de stagiair een vergoeding of beloning ontvangt. En als dat het geval is, hoe hoog die beloning of vergoeding is. Gaat het alleen om een (lage) onkostenvergoeding of is het (veel) meer dan dat en kan die beloning of vergoeding dan worden aangemerkt als ‘loon’.
Gevolgen
Hiervoor werd al aangegeven dat de gevolgen van de kwalificatie groot kunnen zijn. Als sprake is van een arbeidsovereenkomst heeft de stagiair/werknemer immers ontslagbescherming, de Wet Minimumloon is van toepassing, bij ziekte dient de vergoeding (het loon) te worden doorbetaald, de werknemer heeft recht op vakantiedagen en vakantiegeld, maar ook dient er door de werkgever loonbelasting en premies volks- en werknemersverzekeringen te worden betaald. Dit is allemaal niet nodig als het alleen om een stage-overeenkomst gaat.
Tips
Om het risico te beperken dat er bij een stage toch ongewild een arbeidsovereenkomst ontstaat, is het aan te rade om het leereffect en de leerdoelen tijdens de stage echt centraal te stellen. Houd ook zeker rekening met de vergoeding die een stagiair wordt gegeven en beperk die tot hooguit een onkostenvergoeding. Helemaal geen vergoeding kan natuurlijk ook.
